Szczepionka przeciwko HPV to pierwsza w historii szczepionka, której bezpośrednim i zasadniczym celem jest ochrona przed chorobami nowotworowymi.

Obecnie dysponujemy szczepionkami 2-walentnymi, chroniącymi przed najczęstszymi typami HPV wywołującymi nowotwory – 16 i 18, szczepionkami 4-walentnymi, chroniącymi dodatkowo przed HPV 6 i 11, odpowiedzialnymi za brodawki płciowe oraz 9-walentnymi, zapobiegającymi zakażeniom wirusami onkogennymi jak i wywołującymi brodawki płciowe – HPV 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 i 58.

Wszystkie szczepionki przeciwko HPV zawierają niezakaźne cząstki wirusopodobne. Nie są to prawdziwe wirusy ani nie mogą wywoływać choroby, możemy je porównać do “zdjęć w 3D”, bo dzięki nim układ odpornościowy uczy się szybko rozpoznawać prawdziwe wirusy HPV i w razie zakażenia – natychmiast je eliminować.

Jak łatwo się domyślić, szczepienia są najbardziej skuteczne u osób młodych, które nie miały jeszcze kontaktu z prawdziwymi, zakaźnymi i chorobotwórczymi wirusami HPV. Najlepiej przyjąć szczepienie w wieku 9-14 lat, ale i starsze osoby mogą skorzystać ze szczepień, szczególnie jeśli nie rozpoczęły jeszcze aktywności seksualnej.

Szczepienia przeciwko HPV są zalecane i korzystne także dla chłopców – warto zainwestować w ich przyszłe bezpieczeństwo zdrowotne, a także w bezpieczeństwo zdrowotne ich przyszłych partnerek.

„Zakażenia HPV są dosyć powszechne, nie można  ich praktycznie uniknąć. Ryzyko wzrasta wraz z wiekiem i podejmowaniem aktywności seksualnej. Warunkiem skutecznego zapobiegania skutkom  zakażenia jest szczepienie wykonane przed zakażeniem naturalnym, co doprowadzi do wytworzenia  stanu długotrwałej odporności. Rodzice korzystający z możliwości zaszczepienia swoich dzieci wybierają dla nich bezpieczną przyszłość.”

Prof. dr hab. Leszek Szenborn, Kierownik Katedry i Kliniki Pediatrii i Chorób Infekcyjnych Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu

 

13-latki otrzymują w ramach Wrocławskiego programu profilaktyki HPV szczepienie w schemacie 2-dawkowym, czyli dwie dawki szczepienia w odstępie minimum 6 miesięcy. Świetna odpowiedź układu odporościowego w tym wieku sprawia, że jest to w zupełności wystarczające. Osoby, które pierwszą dawkę szczepionki otrzymały po 15. urodzinach powinny być szczepione w schemacie 3-dawkowym, zgodnie z charakterystyką produktu leczniczego stosowanej szczepionki.

 

Szczepienia przeciwko HPV są skuteczne

Skuteczność szczepień przeciwko HPV wykazano najpierw dzięki doskonałemu efektowi w zapobieganiu brodawkom płciowym – zarówno u osób zaszczepionych jak i ich partnerów. Na efekty skuteczności w zapobieganiu zmianom nowotworowym trzeba było poczekać nieco dłużej – aż szczepione nastolatki podrosną do wieku, w którym zwykle zaczynają występować zmiany przednowotworowe. Po kilkunastu latach funkcjonowania programów powszechnych szczepień ochronnych przeciwko HPV w USA, Wielkiej Brytanii, Australii czy krajach Skandynawii, dowiedziono – że szczepienia przeciwko HPV skutecznie chronią przed występowaniem zmian przednowotworowych i nowotworowych szyjki macicy. Co więcej, badania angielskie wykazały, że skuteczność w ochronie przed rakiem szyjki macicy jest najwyższa (blisko 90%) w wieku 12-13 lat, czyli w okresie, w którym szczepiona jest młodzież we Wrocławiu.

Warto pamiętać, że zakażenie HPV wiąże się także z ryzykiem wystąpienia innych nowotworów, nie tylko szyjki macicy. Szczepione dziewczęta zyskują dodatkowo ochroną przed rakiem sromu, chłopcy – przed rakiem prącia, a zarówno dziewczęta jak i chłopcy – przed nowotworami okolicy odbytu oraz głowy i szyi.

Korzystnych efektów Programu Profilaktycznego możemy zatem spodziewać się także we Wrocławiu. Zaszczepione Wrocławianki będą znacznie rzadziej chorować na raka szyjki macicy niż ich rówieśniczki, które nie otrzymały takiego szczepienia.

(Więcej szczegółowych informacji na ten temat znajdą Państwo w części często zadawane pytania)

Szczepienia przeciwko HPV są bezpieczne

Bezpieczeństwo wszystkich dostępnych szczepionek, czyli Cervarix, Silgard i Gardasil zostało potwierdzone w fazie badań klinicznych, zanim jeszcze dopuszczono je do powszechnego stosowania. Trzeba przy tym zaznaczyć, że mało który preparat medyczny we wszystkich fazach badań klinicznych był testowany na aż tak dużych grupach, a co za tym idzie – tak dokładnie.

Kolejne dowody bezpieczeństwa szczepień przeciwko HPV przyniosły obserwacje milionów osób zaszczepionych przeciwko HPV na całym świecie już po zarejestrowaniu szczepionek do powszechnego stosowania. Naukowcy nieustannie prześcigają się w badaniach, dotyczących bezpieczeństwa szczepień przeciwko HPV, poszukując związków z różnymi chorobami i niepokojącymi objawami. 100 krajów wprowadziło rutynowe szczepienia przeciwko HPV a na całym świecie ponad podano już ponad 300 milionów dawek szczepionek przeciw HPV. Ewentualne odczyny poszczepienne monitorowane są w przeróżnych systemach i programach. Żadne z nich do tej pory nie wykazały niepokojących zjawisk związanych ze szczepieniami. Specjalnie zaprojektowane w tym celu badania naukowe nad bezpieczeństwem szczepień obejmują już ponad 3 miliony kobiet i dziewcząt w 15 krajach. Podsumowując ich wyniki można powiedzieć, że żadna ze szczepionek przeciwko HPV nie wywołuje chorób przewlekłych, w tym chorób autoimmunologicznych, neurologicznych ani problemów zakrzepowo-zatorowych. Badano także związek szczepień z zespołem przedwczesnego wygasania funkcji jajników i bezpłodnością. Okazało się, że nie tylko szczepienia nie wywołują problemów z prokreacją, ale przeciwdziałając chorobom dróg rodnych – mogą zwiększyć szanse na posiadanie potomstwa.

(Więcej szczegółowych informacji na ten temat znajdą Państwo w części często zadawane pytania)

 

We Wrocławiu, w ciągu 10 pierwszych lat realizacji Programu, podano 39 768 dawek szczepionki. W tym czasie formalnie zgłoszono 8 odczynów niepożądanych, w tym jedną reakcję alergiczną i kilka zasłabnięć. Żadne dziecko nie wymagała z ich powodu pobytu w szpitalu. Wszystkie NOP-y ustąpiły szybko, bez trwałych następstw dla zdrowia dzieci.

 

Odczyny po szczepieniu mogą się oczywiście zdarzyć – zazwyczaj są jednak na tyle łagodne, że nie przeszkadzają w codziennej aktywności i ustępują w ciągu kilku dni. Najczęściej pojawia się ból w miejscu ukłucia lub ból głowy i gorączka. Możemy wówczas zastosować miejscowe albo doustne leki przeciwbólowe. Mniej więcej raz na milion dochodzi do poważnej, ostrej reakcji alergicznej. Właśnie dlatego, tak jak po każdym innym szczepieniu, obowiązuje odczekanie 15-30 minut w poradni. W razie takiej reakcji, lekarz może natychmiast interweniować.

W razie wystąpienia niepokojących objawów występujących w związku czasowym ze szczepieniem u Państwa dziecka, mogą Państwo skorzystać z całodobowej pomocy w specjalistycznej Klinice Pediatrii i Chorób Infekcyjnych we Wrocławiu (Wrocław ul. Chałubińskiego 2-2a). Chęć przyjazdu prosimy poprzedzić telefonem do lekarza dyżurnego: (71) 770 31 55 lub (71) 770 31 56.

Opracowano na podstawie:

  • Ali H, Guy RJ, Wand H, Read TR, Regan DG, Grulich AE, Fairley CK, Donovan B. Decline in in-patient treatments of genital warts among young Australians following the national HPV vaccination program. 2013, BMC Infect Dis., Vol. 13, p. 140.
  • Herrero R, González P, Markowitz LE. Present status of human papillomavirus vaccine development and implementation. 2015, Lancet Oncol., Vol. 16(5), pp. e206-16.
  • Harper DM, DeMars LR. HPV vaccines – A review of the first decade. Gynecologic Oncology, Vol. 146, pp. 196 – 204.
  • Kamila Ludwikowska, Leszek Szenborn, Iwona Krzyżanowska, Jolanta Berdzik, Bożena Lewicka.: Potrzeba, bezpieczeństwo oraz realizacja szczepień przeciwko HPV – perspektywa wrocławska. Pediatr. 2018 Vol.26 nr 1; s.26-30
  • Charakterystyka Produktu Leczniczego: Cervarix, Silgard, Gardasil 9
  • Milena Falcaro, Alejandra Castañon, Busani Ndlela, Marta Checchi, Kate Soldan, Jamie Lopez-Bernal, et al. The effects of the national HPV vaccination programme in England, UK, on cervical cancer and grade 3 cervical intraepithelial neoplasia incidence: a register-based observational study. The Lancet, 2021https://doi.org/10.1016/S0140-6736(21)02178-4
  • Repozytorium badań naukowych nad HPV: https://www.hpvworld.com/

Opracowała dr n. med. Kamila Ludwikowska; Klinika Pediatrii i Chorób Infekcyjnych Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu.