Gdyby ktoś zapytał nas o najczęstsze przyczyny nowotworów na świecie, pewnie wskazalibyśmy dym tytoniowy – i byłaby to słuszna odpowiedź. Zapewne niewiele osób zdaje sobie sprawę, że równie groźnym i częstym czynnikiem rakotwórczym mogą być zakażenia, a wśród nich – wirus brodawczaka ludzkiego, HPV.
- 4,5% wszystkich nowotworów na świecie wywołanych jest zakażeniami HPV.
- Każdego roku 630 tysięcy ludzi na świecie choruje na nowotwory wywołane wirusami HPV.
- Praktycznie w każdym przypadku raka szyjki macicy, zmiany chorobowe związane są z zakażeniem HPV.
- Rak szyjki macicy to 4. na liście najczęstszych nowotworów u kobiet. Każdego roku na świecie zapada na niego 527,624 kobiet a 265,672 umiera z tego powodu. Zanim zdążysz przeczytać ten artykuł do końca, z powodu raka szyjki macicy umrze następna kobieta. Co 2 minuty umiera kolejna… Zapewne była czyjąś partnerką, mamą, może babcią – rak szyjki macicy, to nowotwór młodych kobiet, zwykle w wieku 40-65 lat. W ostatnich latach coraz częściej zdarzają się zachorowania nawet w wieku 20-30 lat.
- W Polsce mieszka ponad 17 milionów kobiet w wieku powyżej 15. roku życia. Każdego roku ponad 3 tysiące z nich choruje na raka szyjki macicy. Połowa z nich nigdy nie wyzdrowieje – chorobę wykryto u nich za późno.
- We Wrocławiu w 2015 roku na raka szyjki macicy zachorowało 41 kobiet, a 24 zmarły z tego powodu. Średnio – co 2 tygodnie z powodu raka szyjki macicy umiera jedna Wroclawianka.
Odkrycie, że przewlekłe zakażenie wirusami HPV może wywoływać nowotwory, było jednym z najważniejszych i przełomowych dokonań w dziedzinie onkologii. Naukowcy podzielili wirusy HPV ze względu na zdolność wywoływania nowotworów u ludzi na typy wysokiego i niskiego ryzyka. HPV wysokiego ryzyka, (tj. mogące wywoływać nowotwory), to: 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59. Spośród nich, najczęściej zdarzają się zakażenia wirusami HPV 16 i 18 odpowiedzialne za 70% przypadków raka szyjki macicy.
Niestety, zakażenia wirusami HPV bardzo długo pozostają bezobjawowe. Wirusy latami żyją i namnażają się w komórkach pokrywających narządy rodne czy odbyt lub w błonach śluzowych jamy ustnej, gardła i krtani, ale zakażona osoba w żaden sposób tego nie odczuwa. W 90% przypadków, ostatecznie są one eliminowane z organizmu w ciągu 1-2 lat. Jednak u 5 do 10% osób, zakażenie przechodzi w fazę przewlekłą. Takie długotrwałe zakażenie wywołuje zmiany w komórkach organizmu człowieka i w skrajnych przypadkach prowadzi do rozwoju raka. Nie da się przewidzieć jaki przebieg będzie miało zakażenie u konkretnej osoby. Dlatego warto znać i stosować metody zapobiegania zakażeniom.
Należą do nich: szczepienie przeciwko HPV, stosowanie prezerwatyw, unikanie przypadkowych stosunków płciowych (dopochwowych, oralnych i analnych) oraz monogamia. Ponieważ żadna z wymienionych metod nie daje 100% gwarancji uniknięcia zakażenia – równie ważne dla kobiet jest regularne wykonywanie badania cytologicznego wymazu z szyjki macicy.
Opracowano na podstawie:
- Światowa Organizacja Zdrowia (World Health Organization, WHO). Cervival Cancer [Cited: 08 13, 2018.] http://www.who.int/cancer/prevention/diagnosis-screening/cervical-cancer/en/
- Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (International Agency Research on Cancer, IARC). IARC monographs on the evaluation of carcinogenic risks to humans. Lyon, France : WHO, 2007. Volume 90: Human papillomaviruses
- Bruni L, Barrionuevo-Rosas L, Albero G, Serrano B, Mena M, Gómez D, Muñoz J, Bosch FX, de Sanjosé S. Human Papillomavirus and Related Diseases in the World. Summary Report. ICO/IARC Information Centre on HPV and Cancer (HPV Information Centre). s.l. : ICO/IARC, 27 July 2017
- Bruni L, Barrionuevo-Rosas L, Albero G, Serrano B, Mena M, Gómez D, Muñoz J, Bosch FX, de Sanjosé S. . Human Papillomavirus and Related Diseases in Poland. Summary Report. ICO/IARC Information Centre on HPV and Cancer (HPV Information Centre). s.l. : ICO/IARC, 27 July 2017
Opracowała dr n. med. Kamila Ludwikowska; Klinika Pediatrii i Chorób Infekcyjnych Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu.