Każda Polka w wieku pomiędzy 25. a 59. rokiem życia, co 3 lata powinna skorzystać z bezpłatnego badania cytologicznego w ramach Populacyjnego Programu Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy. Wystarczy zarejestrować się do dowolnej placówki świadczącej usługi w ramach w.w. Programu Profilaktycznego. Lista takich miejsc dostępna jest na stronie NFZ (ProgramyProfilaktyczne)

Dziewczęta i kobiety, które są zaszczepione przeciw HPV, nie mogą rezygnować z systematycznych badań cytologicznych.

„Konsultacja ginekologiczna, badanie cytologiczne są nieodzowne dla właściwej oceny zdrowia kobiety, pozwalają wcześnie wykryć nieprawidłowości i włączyć skuteczne leczenie. Receptą na siłę i zdrowie jest właściwe działanie. Pamiętajmy o własnym zdrowiu i zdrowiu naszych dzieci, rozmawiajmy i nie pozwólmy, żeby zdrowie intymne pozostawało tematem tabu.”

dr hab. Lidia Hirnle prof. nadzw. Kierownik I Katedry i Kliniki Ginekologii i Położnictwa Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu

 

Regularne badania cytologiczne są ważne.

Zanim dojdzie do rozwoju raka, pod wpływem przewlekłego zakażenia wirusami HPV, w komórkach wyściełających szyjkę macicy dochodzi do kolejnych, charakterystycznych zmian chorobowych. Pierwsze niepokojące zmiany określa się jako CIN 1, następny etap to CIN 2, a potem CIN 3 – wczesne zmiany nowotworowe, czyli rak “in situ” – ograniczony do szyjki macicy. Wczesne zmiany (CIN 1 i CIN 2) mogą się wycofać lub postępować w kierunku komórek nowotworowych. Zmiany typu CIN 3 znają już tylko jeden, niekorzystny kierunek.

Ponieważ zakażenia HPV, nawet w stadium raka szyjki macicy – bardzo długo nie wywołują żadnych dolegliwości, regularne badania cytologiczne to jedyna metoda sprawdzenia, czy u danej kobiety nie doszło do przewlekłego zakażenia HPV i/lub rozwoju nowotworu.

W krajach Europy Zachodniej regularne badania cytologiczne są oczywistym elementem zdrowego stylu życia, dzięki czemu zmiany nowotworowe wykrywane są we wczesnych stadiach, a śmiertelność z powodu raka szyjki macicy jest dużo niższa niż w Polsce. Nasze statystyki nie prezentują się najlepiej. Z regularnych badań cytologicznych (w ramach darmowych badań profilaktycznych, jak i prywatnie) korzysta niespełna 20% kobiet. Większość pacjentek z rakiem szyjki macicy zgłasza się do ginekologa dopiero kiedy zaczynają się objawy choroby (takie jak krwawienia z dróg rodnych, upławy, dolegliwości bólowe), czyli w zaawansowanych stadiach choroby. Dla wielu z nich jest już często zbyt późno na skuteczne leczenie.

 

Zasady pobierania materiału do badania cytologicznego

Szyjka macicy to łatwo dostępna część macicy, którą ginekolog może zbadać, w ramach rutynowej wizyty. Badanie przesiewowe w kierunku raka szyjki macicy – tzw. “cytologia” – polega na pobraniu wymazu z szyjki macicy za pomocą specjalnej cieniutkiej szczoteczki wprowadzanej przez pochwę. Pobranie komórek z szyjki macicy do badania trwa kilka sekund i nie boli. Następnie materiał przesyłany jest do laboratorium i po odpowiedniej obróbce – oceniany pod mikroskopem przez specjalistów, którzy poszukują niepokojących zmian.

Aby badanie było wiarygodne, pobranie materiału do badania cytologicznego powinno poprzedzać inne formy badania ginekologicznego (w tym USG przezpochwowe). Cytologię najlepiej jest wykonać w pierwszej połowie cyklu miesiączkowego.

Zasady przygotowania do badania najłatwiej zapamiętać dzięki “regule 4×4” – na badanie należy zgłosić się:

1) najwcześniej 4 dni po zakończeniu miesiączki;
2) najpóźniej 4 dni przed spodziewanym terminem kolejnej miesiączki.
3) Na 4 dni przed badaniem nie należy stosować tamponów, tabletek/globulek dopochwowych ani irygacji pochwy,
4) Na 24h przed badaniem należy powstrzymać się od stosunków płciowych.

 

Wykonywanie regularnych badań cytologicznych nie chroni przed zakażeniem HPV, ale pozwala na wykrycie wczesnych zmian przednowotworowych i nowotworowych. Tym samym  gwarantuje 100% wyleczalności. Warto skorzystać z możliwości wykonywania regularnych badań cytologicznych, zanim będzie za późno.

Szczegółowe informacje na temat programu profilaktyki raka szyjki macicy znajdą Państwo na stronie Centralnego Ośrodka Koordynującego (http://profilaktykaraka.coi.waw.pl/)

 

Opracowano na podstawie:

  • Ministerstwo Zdrowia. Program profilaktyki raka szyjki macicy (cytologia).
  • https://www.gov.pl/zdrowie/program-profilaktyki-raka-szyjki-macicy-cytologia- Opublikowano 17.04.2018; dostęp 10.08.2018
  • Centralny Ośrodek Koordynujący. Koordynacja i monitorowanie jakości profilaktyki raka piersi i raka szyjki macicy. http://profilaktykaraka.coi.waw.pl/; dostęp 10.08.2018
  • International Agency Research on Cancer. European guidelines for quality assurance in cervical cancer screening. Second Edition. © European Communities, 2008 http://screening.iarc.fr/doc/ND7007117ENC_002.pdf
  • Sawaya G.F., Kulasingam S., Denberg T., Qaseem A. for the Clinical Guidelines Committee of the American College of Physicians. Cervical cancer screening in average-risk women: best practice advice from the Clinical Guidelines Committee of the American College of Physicians. Ann.Intern.Med., doi:10.7326/M 14-2426

Opracowała dr n. med. Kamila Ludwikowska; Klinika Pediatrii i Chorób Infekcyjnych Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu.